Głównym bohaterem Przedwiośnia Stefana Żeromskiego jest Cezary Baryka. Powieść to historia dojrzewania młodzieńca i dorastania do pierwszych, dorosłych wyborów, ale też opowieść o kraju, który po wielu latach zaborów odradza się i w którym budzi się niepodległościowy entuzjazm.

Tytuł utworu ma wymowę metaforyczną: przedwiośnie bowiem to okres, w którym – mimo chłodów i zalegającego śniegu – przyroda budzi się do życia i widoczne już są pierwsze oznaki wiosny. Tak też w książce, po okresie odrętwienia, Baryka budzi się duchowo, spostrzega błędy swojego wcześniejszego postępowania i w końcu staje się świadomym Polakiem.